فضاهای مفصلی، راهکاری در پایداری معماری

بیان مسئله: برقراری ارتباطی پایدار بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری مسئله‌ای است که اکثر معماران و پژوهشگران بعد از پیدایش مشکلات زیست‌محیطی و فرهنگیِ به وجود آمده از معماری مدرن، در پی تحقق آن هستند. مفصل عنصری است که به صورت ذهنی و عینی امکان برقراری اتصال و یا انفصال بین فضاهای مختلف را فراهم می‌نماید. این عنصر در حین کمک به درک جداگانه‌ی هر فضا، با تعریف سلسله مراتب به یکپارچگی بافت کمک می‌کند. مفصل در تمامی مقیاس‌های طراحی می‌تواند ایفای نقش داشته باشد، از مقیاس خرد تا کلان، از سازه تا معماری، از کانسپت‌های حجمی تا جزئیات و تزیینات. از آنجایی که یکی از ارکان پایداری ارتباط مناسب با زمینه – از جوانب مختلف فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی _ می‌باشد، با طراحی صحیح و جانمایی درست مفاصل، این ارتباط می‌تواند به صورت مناسبی شکل گرفته و در نهایت اثری پایدار را به همراه داشته باشد. سوال تحقیق: بررسی این موضوع که تا چه حد فضاهای مفصلی می ­توانند در راستای تحقق معماری پایدار مثمرثمر باشند؟ و اینکه چه راهکارهایی طراحی­ای را در این زمینه می­توان ارائه داد؟ سوالات اصلی این مقاله می­باشند. اهداف تحقیق: در پژوهش حاضر با شناسایی ویژگی‌های چند بعدی مفاصل و تطبیق آنها با شاخص‌های معماری پایدار به ارتباط کارآمد این دو مفهوم پرداخته شده است، با هدف اینکه ویژگی­‌های فضاهای مفصلی در خلق معماری پایدار استفاده شود. روش تحقیق: آنچه که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است امکان برقراری ارتباط درست و کارآمد بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری با استفاده از خلق فضاهای مفصلی می‌باشد که به روش توصیفی – تحلیلی انجام می‌شود. از این رو شاخص‌های معماری پایدار و فضای مفصلی معرفی می‌شوند تا میزان تأثیرگذاری فضاهای مفصلی بر تحقق معماری پایدار مورد بررسی قرار‌گیرد. مهم‌­ترین یافته­‌ها و نتیجه­‌گیری تحقیق: به منظور جمع بندی مطالب مطرح شده راهکارهایی از جمله توجه به فضاهای باز و نیمه باز برای برقراری ارتباط منعطف طرح و قبول طیف بیشتر مخاطبان، به کارگیری الگوهای موفق گذشته در طراحی فضای مابین، استفاده از روش های تکنولوژیک یا بومی برای طراحی جداره‌ها، توجه به استفاده‌ی حداکثری از فضاها و جلوگیری از اتلاف انرژی برای برقراری ارتباط مناسب  بین اجزای طرح و زمینه از طریق خلق فضای مفصلی ارائه شده است. همچنین مسجد به عنوان یک نمونه که فضاهای مفصلی منجر به پیوند همه جانبه‌ی آن با زمینه شده‌اند بررسی می‎شود. با مقایسه‌ی طراحی مساجد پایدار و راهکارهای مذکور می‌توان گفت به دلیل توجه به ابعاد مختلف پایداری در ارائه‌ی این راهکارها، با در نظر گرفتن آن‌ها در فرآیند طراحی، می‌توان در دستیابی به اهداف معماری پایدار در سایر کاربری‌ها تا حدود زیادی موفق بود.